Św. Urszula z Towarzyszkami - obraz umieszczony w górnej części głównego ołtarza fot: Jerzy Bakalarz OP

Według legend średniowiecznych Święta Urszula była księżniczką bretońską, która wraz z 11 tys. towarzyszek została zamordowana przez Hunów w Kolonii, gdy wracała z pielgrzymki do Rzymu.

Inna wersja legendy mówi, że Urszula wraz z towarzyszkami zginęła w czasie prześladowań chrześcijan za panowania cesarza Maksymiana (285-305).

Późniejsze utwory hagiograficzne podają jeszcze inną wersję legendy o Świętej Urszuli. Urszula według tej legendy miała być królewną brytyjską. Chciał ją poślubić królewicz Eteriusz, poganin. Ale Urszula złożyła ślub czystości, teraz zaś przez odmowę swej ręki nie chciała na kraj ściągać pomsty potężnego sąsiada. Za pouczeniem anielskim wybrnęła z sytuacji w ten sposób, że uprosiła sobie trzyletnią zwłokę. Przebywała przez ten czas z dziesięcioma towarzyszkami, które miały własne tysiączne orszaki oraz własne statki. Gdy zbliżał się termin, gwałtowny sztorm porwał te statki i zagnał do ujścia Renu. Popłynęły potem w górę rzeki. Tak znalazły się w Kolonii. Tam też pod murami miasta zastał je najazd Hunów, z których rąk poniosły śmierć męczeńską. Stało się to punktem zwrotnym w oblężeniu Kolonii, która dzięki ofierze dziewic ocalała.

Cykle ze scenami z żywota św. Urszuli są częste w malarstwie XIV i XV w. (Tommaso di Modena, Hans Memling, V. Carpaccio).

Świętą Urszulę i Jej towarzyszki wspomina się w Kościele Katolickim w dniu 21 października.