Gosprzydowskie kapliczki i figury

"Gosprzydowskie role świątkami zasiane,
Kapliczki i krzyże - nieraz zapomniane,
W ciągach dróg, polach, wiejskich krajobrazach
- w figurkach, obrazach."

Tak pisze o gosprzydowskich skarbach przydrożnej architektury sakralnej Pan Czesław Anioł w swoim wierszu "Przydrożne". Niewątpliwie rozsiane po całej wiosce kapliczki oraz figurki należą do najciekawszych elementów gosprzydowskiego krajobrazu. Znamienne jest, że większość z nich przedstawia Bożą Rodzicielkę. Świadczyć to może o tym, że kult maryjny w Gosprzydowej jest wciąż silny a parafianie są świadomi tej prastarej prawdy, że w Jej ramionach każdy znajdzie ukojenie i ratunek w życiowych utrapieniach.

W tej części naszego serwisu postaramy się przybliżyć niektóre z tych kapliczek i figur, które już na stałe wpisały się w gosprzydowski krajobraz.

Przy gromadzeniu materiałów zamieszczonych na tej stronie korzystano głównie z opracowania: "Kapliczki, figury i krzyże przydrożne na terenie Diecezji Tarnowskiej" zamieszczonego w Schematyzmie Diecezji Tarnowskiej, 1983 rok. Niezwykle cenne były również informacje przekazane przez mieszkańców Gosprzydowej.

Warto tutaj zaznaczyć, że z inicjatywy gosprzydowskich parafian wciąż powstają nowe kapliczki i nowe figurki przydrożne. Do takich należy figura Matki Bożej wystawiona na Nagórzu staraniem Państwa Maciejaków. O tym, że figurka szybko wpisała się w gosprzydowski krajobraz świadczy fakt, że od chwili powstania stała się ona miejscem odprawiania tradycyjnych nabożeństw maryjnych (majówka, różaniec).

Kaplica pw. Wspomożenia Wiernych na Rotowskim

Kaplica mszalna. Wzniesiona w 1953 r. z fundacji okolicznych mieszkańców, z inicjatywy ks. Stanisława Kłóska, zaprojektowana przez Józefa Wronę, artystę ludowego. Wykonana z kamienia, kryta dachówką. Prostokątna, z półkoliście zamkniętymi oknami i wejściem oraz uskokowym szczytem, w którym znajduje się wnęka z gipsową figurką N.P. Maryi Niepokalanie Poczętej. Dach dwuspadowy, z czworoboczną wieżyczką. Całość nakryta daszkiem namiotowym. Wewnątrz znajduje się kamienny ołtarz, ponad którym jest sztuczna grota z gipsową figurą N.P. Maryi Niepokalanie Poczętej, ujęta obramieniem zamkniętym półkoliście o motywie pseudoboniowania. Obok szafka na przybory liturgiczne, ponadto gipsowa figurka Serca Jezusa. Na ścianach i suficie polichromia figuralna z inskrypcjami wykonana przez Jana Witkowskiego.

Ciekawa jest geneza powstania kapliczki. Oto górę zwaną Rotowskim często nawiedzały burze i nawałnice z piorunami, powodując częste pożary. W lipcu 1951 r piorun zabił dwudziestoletniego młodzieńca. Ksiądz proboszcz poddał ludziom myśl, aby jako wotum przebłagalne postawiono krzyż lub kapliczkę Matki Bożej.

Projekt spotkał się z niesłychanym zapałem i wytrwałością kilku gospodarzy. Za niecałe pół roku stanęła kaplica (głównie dzięki gospodarzom: Marianowi Mardoszowi, Janowi Bakalarzowi, Pajorowej Marii, Janowi Kornasiowi, Stanisławowi Stachowiczowi i innym).


Matka Boża Zwycięska

Figura przydrożna wykuta w kamieniu przedstawiająca postać Maryi stojącej na globie ziemskim, przytrzymującą na kuli ziemskiej prawie nagie Dzieciątko Jezus. Posąg ufundowany przez dziedzica Hipolita Markuszewskiego w roku 1884 (lub w 1887, jak podają niektóre źródła) postawiony został w pobliżu granicy z Gnojnikiem i blisko skrzyżowania dróg. W 1994 r figura została przesunięta w kierunku wschodnim o ok. 30 m.

Opisywana postać przedstawia Maryję zamyśloną i zatroskaną. Otoczona ogródkiem i nakryta żelaznym daszkiem figura jest z daleka widoczna, zawsze ustrojona świeżymi kwiatami, jakby czekała na doświadczonych życiem pielgrzymów, by zwyciężać kłopoty i pomagać w trudnościach, które niesie codzienne życie.


Figurka Matki Bożej na placu przykościelnym

Kamienna figura Matki Bożej Niepokalanie Poczętej stojąca na placu przykościelnym została wzniesiona w roku 1971 z fundacji Genowefy Szymkowskiej i Ireny Kraj zamieszkujących w Stanach Zjednoczonych.

Figura została wzniesiona staraniem ówczesnego administratora ks. Stanisława Kłóska, bratanka długoletniego proboszcza w Gosprzydowej - Ks. Stanisława Kłóska, jako wotum dziękczynne za nawiedzenie obrazu Matki Bożej w roku 1969. Wykonawcy: Bogdan i Anatol Drwalowie.


Figurka Matki Bożej przy plebanii

W odległości kilkudziesięciu metrów od kościoła, przy szczycie schodów prowadzących do budynku plebanii, na kamiennym postumencie stoi gipsowa figura Matki Bożej Niepokalanie Poczętej. Ochroniona jest metalowym daszkiem.

Biała, okryta niebieskim płaszczem, wysmukła postać, ze złożonymi na piersiach rękami, spogląda z wysoka na rozciągający się wokoło gosprzydowski krajobraz. Stopy depczą głowę węża, wokół nich główki aniołków.

Na prośbę ówczesnego proboszcza ks. Edwarda Szczurka przekazana została w 1975 roku przez ks. Stanisława Prusa z parafii Tarnowiec.


Nagórze - Figura Matki Bożej Niepokalanie Poczętej

Jedna z najnowszych figur Matki Bożej, wykonana w roku 1991 znajduje się na Nagórzu na posesji będącej własnością rodziny Kurków.

Figura została ufundowana na okoliczność I Komunii Świętej Magdaleny Maciejak przez jej chrzestną, gorliwą czcicielkę Matki Bożej, Elżbietę Kurek z wdzięczności za dar życia w rodzinie i na pamiątkę pierwszego pełnego uczestniczenia w Ofierze Mszy św. jej chrześnicy.

Figura Matki Bożej z gipsu postawiona na postumencie wykonanym z kamienia ciosanego. Wysokość całości ok. 3,5 m. Figura Matki Bożej o wysokości około 1 m., szerokości w rozstawie rąk 0,5 m. Matka Boża ubrana jest w białą suknię przepasaną białą przepaską z kokardą, na ramiona ma zarzucony niebieski płaszcz, a na głowie biały welon. Stopy depczą głowę węża, wokół nich małe gwiazdki. Rozwarte ręce gotowe są wziąć wszystkich w opiekę. Figura Umieszczona jest w wymurowanej półokrągłej obudowie, nad którą jest mały daszek wykonany z nierdzewnej blachy. Na daszku zwieńczenie z dwunastu gwiazd. Na szczycie blaszany krzyżyk.

Projektantem figury był inż. Eugeniusz Osuch z Lipnicy Murowanej. Fundament z kamienia ciosanego wykonał kamieniarz Leopold Twordosz z Lipnicy Górnej. Pozostałe prace wykonał Stanisław Kornaś z Gosprzydowej. Figura została poświęcona przez ówczesnego proboszcza ks. kanonika Edwarda Szczurka. Otaczana jest czcią przez rodzinę i sąsiadów, którzy szczególnie w miesiącu maju zbierają się przy figurze, aby śpiewać majówkę i pieśni maryjne.


Kapliczka ogrodowa murowana z figurką Matki Bożej.

Wykonana w latach osiemdziesiątych ogrodowa kapliczka z figurką Matki Bożej znajduje się na posesji Państwa Stachoniów (Nagórze)


Kapliczka murowana z figurką Matki Bożej Niepokalanie Poczętej

Na "Podkościelu" na posesji rodziny Wójtowiczów. Jest to kapliczka prostokątna, z kamienia, zakończona półkoliście, z niszą zaszkloną. Wewnątrz gipsowa figurka Matki Bożej Niepokalanie Poczętej. Na szczycie wznosi się kamienny krzyż.

Kapliczka została ufundowana z inicjatywy ówczesnego proboszcza ks. Stanisława Kłóska w roku 1960. Fundatorami byli Eugenia i Jan Wójtowiczowie a projektantem i wykonawcą - Tadeusz Bereta.

Figurka otoczona jest żywym kultem czcicieli Matki Najświętszej.


Kapliczka szafkowa N.P. Maryi Niepokalanie Poczętej

Parcela nr 150 R. Kantek, przy drodze w kierunku Lipnicy. Kapliczka szafkowa, drewniana na słupie. Wewnątrz znajduje się porcelanowa figurka Matki Bożej Niepokalanie Poczętej.

Fundatorką figurki i kapliczki jest Maria Wrona–Rogawska. Ta głęboko religijna kobieta zakupiła w 1908 roku w Kalwarii Zebrzydowskiej figurkę, za pierwsze, zarobione w krawiectwie pieniądze.

Kapliczka odnawiana była dwukrotnie w 1946 i 1975 r. Podczas ostatniej odnowy zrobiono też wokół kapliczki drewniane ogrodzenie. Również przy tej figurce odprawiano nabożeństwa majowe, przychodzili też tu wierni w procesji w Dni Krzyżowe.


Kapliczka szafkowa z figurką Matki Bożej z Lourdes.

Kapliczka szafkowa w "Granicach Księżych" przy drodze prowadzącej przez las w kierunku "Krasnej Góry". Ufundowana w 1975 przez Mikołaja Garpiela, w miejsce poprzedniej. Drewniana, oszklona, z gipsową figurką Matki Bożej z Lourdes. Zawieszona na prastarej sośnie, na której od niepamiętnych lat znajdował się obraz Objawienia Matki Bożej. Gdy ten uległ zniszczeniu, ówczesny proboszcz ks. Stanisław Kłósek zastąpił obraz gipsową główką Matki Najświętszej. Jednak ten wizerunek wkrótce został zastąpiony obecną figurką Matki Bożej.

Z tym miejscem kultu Matki Bożej wiąże się legenda o objawieniu Matki Bożej, które tu miało się dokonać.

Opisywana figurka, przyozdobiona naturalną, bogatą roślinnością leśną, jest zapewne przez wielu nieznana, bo zlokalizowana w miejscu obecnie rzadko uczęszczanym.


Kapliczka drewniana z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej

Kapliczka przydrożna na posesji PP.Ząbkowskich. Wzniesiona w 1890, wg tradycji z fundacji hrabiego Markuszewskiego, właściciela majątku.

Jest to zamykana kapliczka, umieszczona na pniu osadzonym na fundamencie. Ma kształt ozdobnej kapliczki, udekorowanej kolumienkami i o urozmaiconym zadaszeniu zwieńczonym krzyżykami. Wewnątrz znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej malowany na blasze.

Na dębowym słupie wyrzeźbiono napis "Św. Maryo módl się za nami. Rok 1890."


Kapliczka szafkowa N.P. Maryi Niepokalanie Poczętej

Tuż nad plebanią, przy drodze biegnącej w kierunku lasu, znajduje się kapliczka drewniana, zawieszona na drzewie, z gipsową figurką Najświętszej Maryi Niepokalanie Poczętej. Kapliczkę zamykają drewniane, oszklone drzwi.

Nieznany jest czas powstania i fundator pierwszej kapliczki. Tradycja wiąże jej istnienie z plebanią i kolejnymi gospodarzami parafii. Obecna wykonana została w 1954 w miejsce starszej.

W 2003 roku, staraniem PP. Gołygów wykonano nową drewnianą szafkę z daszkiem zabezpieczonym blachą. Otoczona troską i czcią przez mieszkańców, zawsze przystrojona kwiatami, jest jak drogowskaz do nieba.


Figurka Chrystusa Frasobliwego.

Podążając drogą w kierunku Lipnicy, kilkadziesiąt metrów za cmentarzem napotykamy dębowy krzyż z figurką Chrystusa Frasobliwego. Figurka wyrzeźbiona jest z drewna lipowego. Rzeźba wyobraża cierpienie Boga – Człowieka. Ukazuje Zbawiciela z ukoronowaną głową wspartą na ręce, siedzącego na kamieniu, zadumanego i zasmuconego. Na kapliczce wyryto litery "IHS".

Początkowo kapliczka z wizerunkiem Chrystusa była zawieszona na dębie. W 1974 roku, podczas przebudowy drogi, zaszła potrzeba usunięcia prastarego drzewa. Wtedy to artysta ludowy Józef Wrona, z odnogi odciętej ze starego dębu wykonał krzyż, a Franciszek Strzesak zrobił nową kapliczkę.

Nie znane są okoliczności powstania, ani autor rzeźby ani też pierwotna lokalizacja tego obiektu sakralnego. Znane są natomiast autentyczne przekazy o żywej czci, jaką otaczana była figurka. W przeszłości, jak wspominają najstarsi mieszkańcy - od roku 1914 - pod tą figurką odprawiane były nabożeństwa majowe.


Św. Jan Nepomucen

Figurka rzeźbiona w drewnie, umieszczona jest przy moście na Uszwicy, tuż przy granicy z Gnojnikiem. Postać świętego, wysoka na 96 cm i szeroka na 33 cm, posiada klasyczny kształt litery "S". Święty kapłan jest w sutannie, komży i pelerynie. Obecnie pomalowany na niebiesko, w białej komży, czarnych z cholewkami butach i czarnym doktorskim birecie na głowie. W rękach trzyma ukośnie, z prawej na lewą, krzyż. Jest to szczegół trochę nietypowy, bo św. Jana przedstawiano przeważnie z palmą.

Przypuszcza się, że figurkę ufundowała rodzina Komarów, od roku 1798 właścicieli wsi Gosprzydowa. Postać św. Jana została umieszczona nad rzeką jako wotum dziękczynno-błagalne, dla odwrócenia klęsk powodzi, które niszczyły grunty i most.

Niezwykle interesująca jest współczesna historia figury. Otóż podczas powodzi w 1997 roku figura św. Jana Nepomucena została przez wodę porwana. Pozostał tylko widok pustej, pochylonej kapliczki. Trudno było mieć nadzieję na odnalezienie figury. A jednak potężna fala powodziowa daleko jej nie zaniosła. Figurka św. Jana zatrzymała się na ogrodzeniu oczyszczalni ścieków w Gnojniku.

Znalazł ją tam miejscowy nauczyciel i strażak Stanisław Wojnicki. Oczyścił ją i częściowo osuszył. Brakującą lewą rękę, która zginęła podczas powodzi dorobił Jan Gazda. Po odnowieniu, figura wróciła na swoje pierwotne miejsce.

Na koniec warto jeszcze podać kilka faktów z życia Świętego. Jan Nepomucen urodził się w Pomuku koło Pragi czeskiej. Pierwsza ścisła wiadomość o świętym pochodzi z roku 1370. Figuruje on jako kleryk zatrudniony w charakterze notariusza w kurii biskupiej. Święcenia kapłańskie przyjął w roku 1380. W rok później rozpoczął studia uniwersyteckie w Pradze, a potem w Padwie. Następnie, już jako doktor prawa był gorliwym duszpasterzem, pełniąc równocześnie różne funkcje w hierarchii kościelnej. W tym samym czasie w Czechach panował Wacław IV Luksemburczyk, znany z hulaszczego trybu życia i niechęci do Stolicy Apostolskiej.

W przeróżne intrygi królewskie wplątany został św. Jan Nepomucen z Pomuku. Został uwięziony i poddany okrutnym torturom, aż wreszcie król, by nasycić się swoją zemstą kazał wrzucić go na wpół żywego z mostu Karola IV do rzeki Wełtawy. Stało się to 20. III. 1393 r. Ciało jego znaleziono dopiero po kilkunastu dniach, 17 kwietnia. Pochowano go w grobowcu pod katedrą. Po latach okazało się, że Jan Nepomucen zginął w obronie tajemnicy spowiedzi. Pisze o tym w swojej "Kronice" ok. r. 1450 historyk austriacki Tomasz Ebendorfer z Haselbach. Pisze on, że święty był indagowany przez króla o wyjawienie grzechów jego małżonki, której był spowiednikiem.

Po śmierci Wacława IV kult męczennika rozszerzał się bardzo szybko. W poczet świętych zaliczony został przez papieża Benedykta XIII w roku 1729. Święty kapłan - męczennik jest czczony jako patron mostów i jako męczennik Sakramentu Pokuty, patron dobrej sławy i opanowania języka.


Krzyże przydrożne

Na uwagę zasługują również krzyże drewniane rozrzucone po całej niemal wiosce. Najbardziej znanym jest krzyż stojący nad mostem na rzece Uszwicy. Wzniesiony jako misyjny, pierwotnie stał przy kościele, następnie w roku 1969 przeniesiony został na obecne miejsce.

W roku 2005 z inicjatywy parafian krzyż został zastąpiony nowym, dębowym. Znamiennym jest fakt, że ustawianie krzyża mialo miesce 2 kwietnia 2005 roku, a więc w dniu śmierci Jana Pawła II. Upamiętnia to napis na krzyżu, treści następującej:"Amen. Krzyż ustawiono dn. 2. kwietnia 2005 roku, w dniu śmierci Ojca Świętego Jana Pawła II." Poświęcenia krzyża dokonał ks. Tadeusz Świderski podczas procesji w czasie Dni Krzyżowych 4 maja 2005 r.

Wśród innych krzyży wymienić należy:

Więcej fotografii gosprzydowskich kapliczek i figur zamieściliśmy w naszej galerii zdjęć.