|
Kościół Św. Leonarda w Lipnicy fot: Jerzy Bakalarz OP |
| Lipnica Murowana |
Lipnica Murowana położona jest na Pogórzu Wiśnickim, nad Uszwicą, prawym dopływem Wisły. Osada została założona przy dawnym szlaku handlowym prowadzącym z Krakowa na Węgry. Istniała już na początku XIV w. W 1326 r. została miastem lokowanym na prawie średzkim przez króla Władysława Łokietka. Lipnica była więc miastem królewskim, a od XVI w. także ośrodkiem administracyjnym starostwa niegrodowego (obejmującego Lipnicę, Królówkę, Leszczynę i Rajbrot).
|
W latach 1500 i 1520 miasto zostało zniszczone pożarami. By umożliwić odbudowę, król Zygmunt I Stary zwolnił mieszczan z podatków i robocizn na 12 lat. W 1655 r. Szwedzi zniszczyli obwarowania miejskie. W 2. połowie XVII w. miasto podupadło. Po 1787 r. zostało przez władze austriackie podzielone na trzy części i sprzedane. W 1834 r. miejscowość kupił Kazimierz Bzowski. W 1934 r. Lipnica została pozbawiona praw miejskich.
W Lipnicy Murowanej zachował się do dzisiaj układ owalnicowy średniowiecznego miasta lokacyjnego z obszernym, prawie kwadratowym (55 x 60 m) rynkiem. W zabudowie przyrynkowej wyróżnia się murowany dom starościński z 1686 r. z murowanymi arkadami podcieniowymi. Pośrodku Rynku znajduje się figura bł. Szymona z Lipnicy z 1913 r.
Na północ od Rynku położony jest murowany gotycki kościół parafialny pw. św. Andrzeja Apostoła zbudowany w 1364 r., odbudowany po pożarze w 1512 r., przebudowany w 1720 i 1810 r., a na wschód murowany barokowy kościółek pw. bł. Szymona z Lipnicy, wzniesiony prawdopodobnie w latach 1636-1648 na miejscu domu bł. Szymona.
Na północny wschód od Rynku znajduje się cmentarz z drewnianym kościółkiem pw. św. Leonarda. Kościół pw. św. Leonarda w Lipnicy Murowanej został zbudowany pod koniec XV w. Wzniesiony poza obramowaniami miejskim, pełnił funkcję kościoła cmentarnego. Wielokrotne odnawianie świątyni nie spowodowało większych zmian w jej bryle i układzie przestrzennym. W XVII w. dobudowano podcienia - soboty, w 1837 r. wykonano obecny portal zachodni. W XX w. często prowadzone były prace konserwatorskie, ostatnie po powodzi w 1997 r., kiedy woda naruszyła fundamenty budowli.
Strzeliste dachy kościoła, zadaszenia i ściany elewacji bocznych i wschodniej pokryte są gontem. W przestrzeń poddasza wbudowana jest niska wieżyczka na sygnaturkę. Cały budynek obiegają niskie, otwarte podcienia.
|
Strop i ściany we wnętrzu kościoła pokrywają polichromie pochodzące z różnych okresów. Na stropie nawy zachowały się najstarsze fragmenty ornamentalnych malowideł patronowych z końca XV w. Na wiek XVI datowana jest ornamentalna polichromia stropu prezbiterium.
Bardzo interesująca jest polichromia o motywach figuralnych na ścianach prezbiterium wykonana w 1689 r. Malowidła przedstawiają Ukrzyżowanie, Sąd Ostateczny i Ostatnią Wieczerzę oraz scenę adorowania Najświętszej Marii Panny przez bł. Szymona z Lipnicy. Na ścianach nawy w latach 1710-1711 namalowany został cykl scen Męki Pańskiej. Na parapecie chóru muzycznego widnieją sceny ilustrujące Dekalog, a pod chórem przedstawiono Stygmatyzację św. Franciszka i wizerunki świętych Wojciecha i Stanisława.
Do niedawna wielką ozdobą kościoła były trzy gotyckie ołtarze tryptykowe - dzieła małopolskiego malarstwa cechowego z XV-XVI w. Po próbie kradzieży w 1992 r. ołtarze zostały przeniesione do Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie. W ich miejscu znajdują się obecnie współczesne kopie. Tryptyk w ołtarzu głównym ze sceną Świętej Rozmowy z św. Leonardem wykonany został w warsztacie krakowskim na początku XVI w. W ołtarzach bocznych znajdowały się tryptyki: jeden ze sceną Adoracji Dzieciątka Jezus namalowany został w końcu XV w., a drugi poświęcony św. Mikołajowi ok. 1530 r.
Cennym średniowiecznym zabytkiem należącym do wyposażenia kościoła jest płaskorzeźba przedstawiająca Zaśnięcie Najświętszej Marii Panny z końca XIV w., przechowywana czasowo na plebanii. Na uwagę zasługuje także barokowa ambona z 1711 r., z malowanymi postaciami Ewangelistów i rzeźby grupy Ukrzyżowania umieszczone na belce tęczowej. Wyposażenia dopełniają barokowe obrazy z XVIII w., barokowo- ludowe świeczniki oraz feretron x XVIII/XIX w. Pod posadzką nawy znajduje się krypta grobowa rodziny Ledóchowskich, dawnych właścicieli Lipnicy.
Kościół Św. Leonarda w Lipnicy Murowanej - jeden z najcenniejszych zabytków drewnianego budownictwa sakralnego w Polsce - został wytypowany do wpisania na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO.
Lipnicka ziemia wydała troje Błogosławionych:
Dziś Lipnica Murowana słynie z konkursu palm, który ma miejsce corocznie w Niedzielę Palmową. Inicjatorem konkursu był Pan Józef Piotrowski, a pierwszy taki konkurs odbył się w roku 1958.
Zainteresowanych informacjami o Lipnicy Murowanej zapraszamy na strony internetowe:
 |
 |
|
